Wyzwania w odchowie cieląt

Problemy w odchowie cieląt – jak ich uniknąć?

Straty w odchowie cieląt stanowią istotną barierę w dynamicznym rozwoju nowoczesnej hodowli.
O pozytywnym bilansie odchowu mówimy, kiedy śmiertelność w cielętnikach nie przekracza 5% młodych zwierząt, niestety doświadczenie pokazuje, że większość hodowców boryka się ze zdecydowanie większą śmiertelnością spowodowaną w większości biegunkami, błędami w odchowie, infekcjami układu oddechowego oraz problemami z pępowiną

Błędy w chowie krów cielnych

Częstą przyczyną upadków cieląt są przedwczesne lub trudne porody związane w znacznej mierze ze zbyt wysoką wagą urodzeniową oraz higieną w trakcie porodu i tuż po nim. W takich przypadkach istotne jest odpowie          dnie żywienie matki w kluczowym okresie jakim jest zasuszenie (zbyt duża zawartość białka w dawce pokarmowej wpływa na nadmierny rozrost płodu) oraz odpowiedni wybór buhaja na etapie krycia. Istotnym elementem jest również krycie jałówek po osiągnieciu odpowiedniej fazy rozwoju, krycie zwierząt zbyt młodych, nie wyrośniętych, które nie uzyskały masy >75% docelowej sztuki wróży problemy w trakcie porodu jak i również zatrzymanie wzrostu matki.

Biegunki cieląt

Podstawowym problemem, w przypadku nagminnie występujących biegunek cieląt, pozostaje kwestia odporności zwierzęcia a także higieny utrzymania maluchów. Niezmiernie istotne jest utrzymywanie właściwego poziomu higieny oraz przeprowadzanie planowych dezynfekcji. Nie mniej istotne jest podawanie wysokiej jakości preparatów mlekozastępczych w odpowiednich proporcjach jak i w odpowiedni sposób – w pierwszych tygodniach życia nie zaleca się pojenia cieląt bezpośrednio z wiader w związku z występowaniem rynienki przełykowej. Kwarantanna zwierząt chorych jest koniecznością w utrzymaniu dobrostanu cielętnika. Dużym błędem jest dokupywanie cieląt w różnym wieku, a następnie łączenie ich w stado, nie poddawszy nowo zakupionych osobników kwarantannie. Ważnym problemem jest lekkomyślne stosowanie antybiotyków które w wyniku eliminacji naturalnej mikroflory jelitowej mogą powodować kolonizacje przewodu pokarmowego przez chorobotwórcze zarazki powodujące biegunkę. Podobnie zagadnienie wygląda w przypadku podawania cielętom mleka od krów przyjmujących antybiotyki – hodowcy często decydują się na tego rodzaju rozwiązanie z powodów wydawałoby się ekonomicznych - mleko takie nie nadaje się do sprzedaży więc jest wykorzystywane do karmienia młodych zwierząt mając destrukcyjny wpływ na mikroflorę układu pokarmowego. Pojenie lub karmienie zwierząt z brudnych wiader lub koryt eksponuje delikatny organizm młodego zwierzęcia na kontakt z patogenami oraz zepsutym pokarmem. Za każdym razem hodowca powinien dokładnie wyczyścić koryta z pozostałości paszy, nie zaleca się stosowania dystrybutorów jedzenia utrudniających higienę np. drewno, porowate powierzchnie których nie można dokładnie oczyścić.

Choroby układu oddechowego

 Drogi oddechowe tworzą zbiorczo ogromną powierzchnię, w której organizm ma styczność w sposób bezpośredni z negatywnymi czynnikami środowiska. Zarówno drogi oddechowe, jak i pęcherzyki płucne pokryte są specjalnym nabłonkiem, który stanowi pierwszą linię obrony gospodarza przed patogenami, dlatego płuca są jedną z głównych dróg, którymi drobnoustroje rozsiewają się po organizmie.  Budowa układu oddechowego cieląt jest jedną z przyczyn predysponujących do występowania problemów ze strony układu oddechowego. Bydło należy do zwierząt o bardzo słabo wykształconym układzie oddechowym w stosunku do swej masy i rozmiarów ciała co ma związek z pracą hodowlaną nieuwzględniającą aktywności tych zwierząt - krowa w spoczynku oddycha większą objętością płuc niż większość ssaków, co oznacza, że brakuje jej zapasu używanego przez inne zwierzęta w przypadku nagłego wysiłku. Dodatkowo oskrzela bydła są stosunkowo wąskie. Dla zmniejszenia podatności na zachorowania konieczna byłaby długotrwała praca hodowlana i zmiana niekorzystnych uwarunkowań anatomicznych układu oddechowego. Oprócz predyspozycji anatomicznych wyróżniamy także czynniki niezakaźne i środowiskowe: odsadzenie, stres, zbyt duże zagęszczenie, wilgotność oraz przeciągi. Do głównych objawów zespołu oddechowego należą:
- kaszel, duszności, przyśpieszony i płytki oddech
- śluzowy lub ropny wyciek z nosa
- brak pobrania paszy przez ciele
- temperatura ciała powyżej 40 stopni Celsjusza
- zależnie od rodzaju zakażenie może pojawić się biegunka i dolegliwości ze strony układu pokarmowego
Przy stwierdzeniu infekcji kluczowa jest natychmiastowa izolacja chorych zwierząt oraz natychmiastowe leczenie.
Dla ograniczenia odsetka infekcji niezbędne jest wdrożenie odpowiedniej profilaktyki:
- każdorazowe czyszczenie pomieszczeń
- świeże powietrze
- unikanie stresu, przeciągów i wilgoci
- czyste i suche kojce
- podanie siary
- szczepienia (1-2 tydzień życia)

Siara - najskuteczniejsza bariera przed zakażaniami

Siara dla cieląt zawiera wysoki poziom ciał odpornościowych i immunoglobulin, będących najważniejszymi białkami tarczy ochronnej zwierzęcia. Siara bogata jest także w liczne składniki pokarmowe takie jak witaminy, tłuszcze, białka oraz wysoko przyswajalne sole mineralne. Bardzo często cielę nie otrzymuje właściwej ilości siary lub otrzymuje ją zbyt późno. Ilość przeciwciał matczynych w siarze spada bardzo szybko, zmienia się także budowa jelit u samego noworodka i przeciwciała matczyne wchłaniane w pierwszych godzinach życia w niezmienionej formie, ulegają szybko postępującemu zanikowi. W rezultacie przeciwciała matczyne zaczynają być trawione jak zwykłe białka Jeśli cielę w pierwszych godzinach życia nie otrzyma odpowiedniej ilości, wysokiej jakości siary, jego poziom odporności będzie pozostawiał wiele do życzenia, w konsekwencji czego zwierzę będzie wykazywało znaczną podatność na choroby. Dzieje się tak dlatego, że układ immunologiczny noworodka jest w przypadku bydła bardzo słaby. W zasadzie opiera się głównie na przeciwciałach w siarze, otrzymanych od matki. Ze względu na budowę łożyska u bydła uniemożliwiającą przejście przeciwciał do płodu odporność noworodka jest niezwykle niska. Sama siara powinna być podana nie tylko odpowiednio wcześnie, ale i być dobrej jakości, którą można weryfikować tzw. siaromierzem.

Co dalej?

Po kluczowym okresie odpajania siarą przychodzi czas na wybór odpowiedniego preparatu mlekozastępczego i jego umiejętne zastosowanie. Ważnym aspektem przy wyborze preparatu dla maluchów na którym należy się koncentrować jest jakość białka – im wyższa jakość białka zastosowanego w produkcie tym większa i łatwiejsza jest jego strawność. Białka mleczne są dużo lepiej przyswajalne niż białka pochodzenia roślinnego, dlatego wybierając  produkt z dodatkiem tych pierwszych można mieć pewność że wybrało się to co najlepsze dla intensywnie rosnącego organizmu.
Cielęta w pierwszych tygodniach życia oprócz doskonałej jakości zamiennika mleka potrzebują również doskonałego startera dla cieląt. Po okresie odsadzenia ciele uzależnione jest od swojego żwacza, dlatego tak ważny jest jego rozwój. Układ pokarmowy cieląt rozwija się niezwykle intensywnie mając dostęp do węglowodanów niewłóknistych (NFC), produkty zawierające skrobie są niezbędne do tworzenia lotnych kwasów tłuszczowych które stymulują żwacz i brodawki żwaczowe. Podawanie pasz bogatych w błonnik oraz dużych ilości mleka może ograniczać spożycie NFC oraz spowalniać rozwój. Należy pamiętać że im skuteczniej rozwija się żwacz tym lepsze wchłanianie składników odżywczych i wyższa produkcja mleka w przyszłej laktacji.